Tytuł: Czas wolny za nadgodziny 2025: Twoje prawo, które warto znać! Jak zyskać więcej dni wolnych zamiast wypłaty?
Autor: Michał Rogowski
Data publikacji: 14 października 2025
Ostatnia aktualizacja: 14 października 2025
Praca po godzinach wciąż pozostaje jednym z najczęściej poruszanych tematów w polskich firmach. Wraz z początkiem 2025 roku wchodzą w życie zmiany, które mogą mieć istotny wpływ na to, jak pracodawcy rozliczają nadgodziny i w jaki sposób pracownicy mogą je odebrać w formie czasu wolnego.
To nie tylko kwestia finansów, ale również zdrowia, równowagi między życiem zawodowym a prywatnym oraz świadomości własnych praw.
Nowe przepisy mają wzmocnić pozycję pracownika, zwiększając elastyczność w zarządzaniu czasem pracy. W praktyce oznacza to, że zamiast dodatkowego wynagrodzenia, coraz częściej będziemy mogli wybrać czas wolny za nadgodziny — rozwiązanie korzystne zarówno dla zatrudnionych, jak i dla firm.
W artykule przeczytasz m.in. o tym:
- Jakie zmiany w rozliczaniu nadgodzin obowiązują od 2025 roku,
- W jakich sytuacjach możesz wybrać czas wolny zamiast wynagrodzenia,
- Jakie obowiązki spoczywają na pracodawcy,
- Jakie prawa przysługują Ci jako pracownikowi,
- Co zrobić, gdy pracodawca odmawia udzielenia czasu wolnego,
- I jak najlepiej planować swój czas pracy, by nie tracić na nadgodzinach.
Czytaj dalej, aby dowiedzieć się, jak zyskać więcej dni wolnych i lepiej zarządzać własnym czasem…
Spis treści
- Czym jest czas wolny za nadgodziny w 2025 roku
- Podstawa prawna i kluczowe zmiany w Kodeksie pracy
- Kiedy możesz wybrać czas wolny zamiast wynagrodzenia
- Jak oblicza się czas wolny za nadgodziny
- Zasady udzielania czasu wolnego przez pracodawcę
- Czas wolny z inicjatywy pracownika a pracodawcy
- Najczęstsze błędy w rozliczaniu nadgodzin
- Jak dochodzić swoich praw w przypadku sporu
- Korzyści i wady odbioru czasu wolnego za nadgodziny
- Podsumowanie i praktyczne wskazówki
Czym jest czas wolny za nadgodziny w 2025 roku
Czas wolny za nadgodziny to forma rekompensaty za pracę wykonywaną ponad obowiązujący wymiar czasu pracy, przewidziana w polskim Kodeksie pracy. Zamiast wypłaty dodatkowego wynagrodzenia, pracownik może otrzymać dni lub godziny wolne, które kompensują przepracowane nadgodziny.
W 2025 roku przepisy te zyskały nowe znaczenie. Wprowadzone zmiany mają uprościć proces udzielania czasu wolnego i wzmocnić transparentność rozliczeń między pracownikiem a pracodawcą.
Dotychczas wiele firm borykało się z niejasnościami, np. jak długo można czekać na odbiór nadgodzin lub czy można to zrobić w innym okresie rozliczeniowym. Nowe regulacje doprecyzowują te kwestie.
Podstawa prawna i kluczowe zmiany w Kodeksie pracy
Zgodnie z art. 151 §2 Kodeksu pracy, pracownikowi przysługuje rekompensata za pracę w godzinach nadliczbowych — w formie:
- dodatku do wynagrodzenia, lub
- czasu wolnego od pracy.
W 2025 roku znowelizowano przepisy, dodając obowiązek pisemnego potwierdzenia wyboru formy rekompensaty. Pracownik może sam zadecydować, czy chce wynagrodzenia, czy czasu wolnego — a pracodawca ma obowiązek to uwzględnić, o ile nie zakłóca to organizacji pracy.
Nowelizacja przewiduje też większą elastyczność: czas wolny może zostać udzielony w ciągu 6 miesięcy od momentu powstania nadgodzin, a nie – jak wcześniej – wyłącznie w tym samym okresie rozliczeniowym.
Kiedy możesz wybrać czas wolny zamiast wynagrodzenia
Pracownik może samodzielnie wystąpić z wnioskiem o udzielenie czasu wolnego za nadgodziny. Wniosek powinien być złożony najpóźniej do końca miesiąca, w którym nadgodziny miały miejsce.
Pracodawca ma obowiązek rozpatrzyć taki wniosek pozytywnie, chyba że jego realizacja zagraża prawidłowemu funkcjonowaniu zakładu. Co istotne, nie może odmówić bez uzasadnienia.
Przykładowe sytuacje, w których warto wybrać czas wolny:
- po intensywnym okresie projektowym,
- gdy potrzebujesz więcej dni na regenerację,
- w firmach z elastycznym systemem czasu pracy.
Jak oblicza się czas wolny za nadgodziny
Zgodnie z przepisami:
- na wniosek pracownika – za każdą godzinę nadliczbową przysługuje godzina wolna,
- z inicjatywy pracodawcy – za każdą godzinę nadliczbową przysługują 1,5 godziny wolnego.
To oznacza, że jeśli przepracujesz 10 godzin nadliczbowych, możesz otrzymać:
- 10 godzin wolnych (na swój wniosek), lub
- 15 godzin wolnych (jeśli inicjatywa wyszła od pracodawcy).
To rozwiązanie ma zachęcać firmy do samodzielnego rozliczania nadgodzin w sposób korzystny dla pracowników.
Zasady udzielania czasu wolnego przez pracodawcę
Czas wolny musi być udzielony do końca okresu rozliczeniowego, jednak od 2025 roku dopuszcza się jego wykorzystanie nawet po jego zakończeniu — pod warunkiem uzgodnienia tego z pracownikiem.
Udzielenie czasu wolnego nie może prowadzić do obniżenia wynagrodzenia w danym miesiącu. Pracownik powinien otrzymać pełną pensję, jak gdyby pracował w pełnym wymiarze.
Pracodawca ma obowiązek prowadzić ewidencję czasu pracy, obejmującą także wykorzystane godziny wolne. Naruszenie tych zasad może skutkować grzywną od 1 000 do 30 000 zł.
Czas wolny z inicjatywy pracownika a pracodawcy
W praktyce rozróżniamy dwa przypadki:
- Czas wolny na wniosek pracownika – wymaga pisemnego zgłoszenia i zgody pracodawcy,
- Czas wolny z inicjatywy pracodawcy – możliwy bez zgody pracownika, ale z obowiązkiem zachowania bilansu czasu pracy.
Nowe przepisy kładą nacisk na równowagę interesów obu stron – pracodawca zyskuje elastyczność w planowaniu, a pracownik gwarancję, że jego czas wolny nie przepada.
Najczęstsze błędy w rozliczaniu nadgodzin
Wielu pracowników wciąż popełnia te same błędy:
- nie składają pisemnego wniosku o odbiór czasu wolnego,
- nie sprawdzają ewidencji czasu pracy,
- przyjmują ustne ustalenia bez potwierdzenia,
- nie wiedzą, że czas wolny przysługuje również za nadgodziny w weekendy.
Warto pamiętać: brak formalności działa zwykle na niekorzyść pracownika. Dokumentowanie nadgodzin to podstawa.
Jak dochodzić swoich praw w przypadku sporu
Jeśli pracodawca odmawia udzielenia czasu wolnego lub nie rozlicza nadgodzin prawidłowo, możesz:
- złożyć pisemne wezwanie do rozliczenia czasu pracy,
- zgłosić naruszenie do Państwowej Inspekcji Pracy,
- wystąpić do sądu pracy o wypłatę ekwiwalentu.
Zgodnie z nowymi zasadami, PIP może teraz nałożyć karę nawet za brak rejestru wniosków o czas wolny. To ważny krok w kierunku ochrony praw pracowników.
Korzyści i wady odbioru czasu wolnego za nadgodziny
Korzyści:
- Lepsza równowaga między życiem zawodowym a prywatnym,
- Mniejsze zmęczenie i wypalenie zawodowe,
- Brak dodatkowych obciążeń podatkowych,
- Elastyczność w planowaniu urlopu.
Wady:
- Brak dodatkowego wynagrodzenia,
- Ryzyko utraty wolnego w przypadku reorganizacji,
- Trudności w ustaleniu terminów w większych zespołach.
Podsumowanie i praktyczne wskazówki
Czas wolny za nadgodziny w 2025 roku to narzędzie, które – przy właściwym stosowaniu – może stać się realnym wsparciem dla pracowników.
Aby w pełni z niego skorzystać:
- Składaj wnioski na piśmie,
- Sprawdzaj ewidencję czasu pracy,
- Planuj odbiór godzin z wyprzedzeniem,
- Domagaj się potwierdzenia od pracodawcy,
- Zgłaszaj nieprawidłowości, jeśli Twoje prawa są łamane.
Świadomy pracownik to taki, który nie tylko zna swoje obowiązki, ale przede wszystkim potrafi egzekwować swoje prawa.
W 2025 roku czas wolny za nadgodziny to nie przywilej, lecz pełnoprawne narzędzie, które pozwala zachować zdrową równowagę między pracą a życiem prywatnym.
Dodaj komentarz